Wat is een leercultuur?

Vandaag wordt in beleidsnota’s en gesprekken over de toekomst van de arbeidsmarkt het belang van een leercultuur benadrukt.  Weet jij wat een leercultuur is? Maak kennis met het begrip.

Afbeelding
wat-is-een-leercultuur

Leercultuur als stimulans voor continu leren en ontwikkelen

Een leercultuur is een verzameling van beleid, processen, overtuigingen, gebruiken, houding en gedrag binnen een organisatie, gericht op het stimuleren van nieuwsgierigheid, continu leren, delen van kennis, experimenten aangaan en nieuwe werkwijzen uitproberen

Eenvoudig gezegd: wanneer we praten over een leercultuur, hebben we het over een organisatiecultuur die het leren en ontwikkelen van haar medewerkers stimuleert. Je herkent organisaties met een cultuur van leren aan volgende aspecten:

  • medewerkers krijgen er de kans, en sterker nog: het is een gewoonte, om met hun eigen ontwikkeling bezig te zijn.
  • leidinggevenden stimuleren leren tijdens het werk. Dit doen ze via open communicatie, dialoog en dagelijkse feedback zodat elk teamlid zichzelf kan ontwikkelen.
  • ‘leren’ is een belangrijke waarde die verankerd zit in de organisatiewaarden én in de manier van werken op individueel, team- en organisatieniveau.

Wat heb je nodig voor een leercultuur?

Deze 6 categorieën van kenmerken zijn cruciaal voor een sterke leercultuur (Menno Vos et al, 2020). Ze zijn zowel de dragers van een leercultuur als de randvoorwaarden voor het realiseren ervan.

Kenmerken van een leercultuur: taakautonomie, taakcomplexiteit en uitdaging in taken.

Leren gebeurt vooral tijdens het werk. Krijgen je medewerkers voldoende uitdagende taken voorgeschoteld?

Hierbij is niet alleen de complexiteit van de taak belangrijk, maar ook de mate van autonomie die medewerkers genieten. Taakautonomie biedt mogelijkheden om je probleemoplossend vermogen te ontwikkelen.

Check: Worden medewerkers uitgedaagd door hun taken? Hoe complex zijn opdrachten? Hebben ze ruimte om het werk zelf te plannen en vorm te geven?

Kenmerken van een leercultuur: psychologische veiligheid, onderling vertrouwen, experimenteerruimte, het mogen maken van fouten.

Fouten zijn vaak de beste leermeesters. Het zijn krachtige leermomenten die kunnen leiden tot nieuwe inzichten, innovatieve werkwijzen of veranderingen.Toch worden fouten vaak afgestraft in een werkomgeving. Wanneer medewerkers angst hebben om iets verkeerd te doen, zullen ze minder vaak zaken uitproberen of anders aanpakken. Hierdoor blijven ze dezelfde methoden toepassen, waardoor je op termijn niets nieuws leert.

Check: Krijgen medewerkers ruimte om te experimenteren? Is het toegestaan om fouten te maken?

Kenmerken van een leercultuur: Goede werkrelatie, kennisuitwisseling, mentor/ rolmodel, werkplekinrichting ten behoeve van kennisuitwisseling, samenwerken in diverse teams en/of met andere disciplines

Innoveren is een proces van co-creatie tussen mensen uit verschillende disciplines, met uiteenlopende visies, sterktes en manieren van aanpakken. Samenwerken is belangrijk, al is het maar omdat mensen snel van elkaar leren. Besteed dus aandacht aan hoe medewerkers in jouw organisatie met elkaar samenwerken. Stimuleer een werkomgeving gekenmerkt door vertrouwen, open communicatie en het geven (en opnemen) van constructieve feedback. Collega’s zullen dan vaker hun kennis en ervaringen uitwisselen.

 

Check: Is er sprake van een werkrelatie waarin continu kennis en ervaring wordt uitgewisseld? Hoe wordt er samengewerkt met andere teams?

Kenmerken van een leercultuur: visie op leren kunnen uitdragen, rolmodel en eigenaarschap stimuleren

De leidinggevende kan een inspirerende rol opnemen. Leidinggevenden zijn het best geplaatst om hun medewerkers feedback te geven en uit te dagen zichzelf te blijven ontwikkelen. Ze hebben zelf ook een voorbeeldfunctie.

 

Check: Is er van bovenaf een visie op leren? Dragen leidinggevenden deze actief uit?

Kenmerken van een leercultuur: ondersteunende structuren en systemen gericht op het ‘continu verbeteren’ en ‘capteren’ van nieuwe kennis en leerervaringen, periodieke evaluatiemomenten

Op organisatieniveau kan leren en ontwikkelen gefaciliteerd of verhinderd worden. Installeer formele (en informele) structuren en procedures die ontwikkeling en leren in de hand werken. Denk aan middelen, zoals tijd, budget, voldoende aanbod, …

 

Check: Zijn er structuren en systemen die gericht zijn op continu leren en ontwikkelen, zoals periodieke evaluatiemomenten en opleidingsbudgetten? Worden kennis en leerervaringen systematisch vastgelegd?

Kenmerken van een leercultuur: proactief kennis vergaren van ontwikkelingen in de maatschappij en markt, co-creatie met klanten en leveranciers

Een organisatie staat niet los van haar omgeving, maar wordt erdoor beïnvloed. Deze invloed kan positief zijn en leiden tot innovatie, ontwikkeling en verbeterde werkprocessen. Als medewerkers de kans krijgen om in te spelen op trends of opportuniteiten die ze opmerken in hun omgeving, evolueert de organisatie én de medewerker zelf.

 

Check: Worden ontwikkelingen buiten de organisatie (proactief) gevolgd en naar binnen gehaald? In hoeverre wordt er samen met externe stakeholders, zoals cliënten, overheden…, naar oplossingen gezocht?

Bronnen :
Mooijman E., Rijken J. & Van Dam N. (2018). Handboek Leren & Ontwikkelen in Organisaties. Groningen: Noordhoff Uitgevers, pg. 246-254.

Korevaar R., e.a. (2020) Leercultuur in het MKB: geen luxe maar noodzaak. In Holland Management Review, HRM-192 geraadpleegd via 'https://docplayer.nl/206256859-Leercultuur-in-het-mkb-geen-luxe-maar-noodzaak.html